Zespół Pieśni i Tańca Uniwersytetu Jagiellońskiego Słowianki

W pierwszym okresie działalności patronat nad Zespołem sprawowało Zrzeszenie Studentów Polskich. Od 1974 roku ZPiT „SŁOWIANKI” jest jednostką organizacyjną Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zespół „SŁOWIANKI” jest członkiem Stowarzyszenia Polska Sekcja CIOFF® – Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej. Przez ponad 41 lat (w latach 1972-2013) Zespołem kierował Henryk WOLFF-ZDZIENICKI. Od stycznia 2014 roku Zespołem kieruje Marta WOLFF-ZDZIENICKA. W 1975 roku kierownictwo i kadra artystyczna ZPiT UJ „SŁOWIANKI” byli współorganizatorami międzyszkolnego zespołu pieśni i tańca, założonego w krakowskim Pałacu Młodzieży (dziś Centrum Młodzieży). Zespołowi temu nadano nazwę „Małe Słowianki”. Ze względu na swoją nazwę zespół „Małe Słowianki” dość często jest błędnie uważany za grupę dziecięco-młodzieżową działającą w ramach ZPiT UJ „SŁOWIANKI”, kiedy w rzeczywistości są to dwa zespoły – niezależne od siebie organizacyjnie.

Zespół Pieśni i Tańca UJ „SŁOWIANKI” ma obecnie w swoim repertuarze polskie tańce narodowe – krakowiaka, kujawiaka, mazura, oberka i poloneza, a także tańce i pieśni ludowe: biłgorajskie, górali szczawnickich, krakowskie, kurpiowskie, lubelskie, łowickie, przeworskie, rzeszowskie, sądeckie, górnego Śląska i Śląska cieszyńskiego. „SŁOWIANKI” pozostają wierne pierwotnej idei, popularyzując pieśni, tańce oraz melodie innych narodów słowiańskich. W programie Zespołu są także kolędy i pastorałki. Repertuar jest więc bardzo różnorodny. Atrakcyjność podnoszą liczne cenne stroje ludowe, w których „SŁOWIANKI” prezentują się na scenie. Obok szerokiej gamy ludowych kostiumów z różnych regionów Polski, Zespół posiada oryginalne stroje ludowe, otrzymane w darze z Bułgarii, Chorwacji, Macedonii, Rosji, Słowenii i Ukrainy. „SŁOWIANKI” tworzą i doskonalą swój program artystyczny pod kierunkiem specjalistów z różnych dziedzin. Z Zespołem współpracowali również choreografowie z Bułgarii, Chorwacji, Macedonii i Słowenii. Autorami największej liczby utworów znajdujących się aktualnie w repertuarze koncertowym „SŁOWIANEK” są Barbara de Lehenstein-Brońka i Iwan Donkow (choreografia) oraz Wiesław Dziedziński, Janusz Mroczek, Alojzy Thomys i Jan Kitliński (opracowania muzyczne).

Członkami Zespołu są głównie studenci i absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz innych krakowskich wyższych uczelni, w tym również studenci zagraniczni polskiego pochodzenia. W Zespole „SŁOWIANKI” mają oni możliwość rozwijania swoich zdolności i zamiłowań artystycznych. Popularyzując polską kulturę narodową oraz kulturę ludową innych narodów słowiańskich Zespół „SŁOWIANKI” prowadzi wśród młodzieży studenckiej działalność edukacyjną w zakresie muzyki, tańca, śpiewu i etnografii. Corocznie do Zespołu trafia kilkudziesięciu młodych ludzi, którzy uczestnicząc w zajęciach artystycznych, próbach, a potem występach – mają okazję do bezpośredniego obcowania z ludową kulturą. W okresie dotychczasowej sześćdziesięcioletniej działalności Zespołu „przygodę artystyczną” w „Słowiankach” miało okazję przeżyć blisko 3400 osób. Zespół spełnia też istotną funkcję wychowawczą – dla wielu był i jest prawdziwą szkołą życia. Uczy umiejętności współżycia społecznego w zorganizowanej zbiorowości i odpowiedzialnego wywiązywania się z dobrowolnie przyjętych obowiązków. Daje też okazję do poznania nowych krajów, do kontaktów z ludźmi różnych narodowości.

Lata spędzone w Zespole, przeżycia i satysfakcje związane z udziałem w występach, festiwalach, wyjazdach zagranicznych – pozostają trwale w pamięci. Niezmiernie ważne są też kontakty koleżeńskie wewnątrz Zespołu. Zaowocowały one licznymi trwałymi przyjaźniami i już ponad sześćdziesięcioma małżeństwami. Działalność artystyczna w „SŁOWIANKACH” była też dla niektórych członków Zespołu inspiracją do dalszej edukacji artystycznej (wokalnej, instrumentalnej lub tanecznej), czego efektem są ich kariery zawodowe. Wśród byłych członków Zespołu są znani artyści-śpiewacy, muzycy-instrumentaliści, tancerze i śpiewacy zespołów "Mazowsze" i "Śląsk", a także aktorzy. W gronie wychowanków ZPiT UJ „SŁOWIANKI” są też samodzielni pracownicy naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz innych wyższych uczelni i instytucji, w tym osoby z tytułem profesora. Wielu członków i wychowanków Zespołu „SŁOWIANKI” ukończyło instruktorskie kursy kwalifikacyjne z zakresu tańców narodowych i ludowych. Uprawnienia instruktorów w tej dziedzinie uzyskało dotąd ponad 80 osób, wiele z nich prowadzi zajęcia z zespołami folklorystycznymi, grupami baletowymi i parami tanecznymi. W okresie dotychczasowych sześćdziesięciu lat działalności Zespół wystąpił 3131 (1687 w kraju, 1444 za granicą), ma na swym koncie 115 tournée zagranicznych.

Jak dotąd „SŁOWIANKI” występowały w: Algierii, Austrii, Belgii, Bułgarii, Czechach, b. Czechosłowacji (Czechy i Słowacja), Danii, Egipcie, we Francji, w Grecji, Hiszpanii, Holandii, Izraelu, Japonii, b. Jugosławii (Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Macedonia, Serbia oraz Słowenia), Kanadzie, na Kubie, w Libii, na Litwie, w Niemczech, Portugalii, Serbii, na Słowacji, w Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Tunezji, Turcji, na Ukrainie, w Watykanie, na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii, we Włoszech i w b. Związku Radzieckim (Białoruś, Litwa, Łotwa, Rosja i Ukraina). Największą liczbę występów zagranicznych odnotowały „SŁOWIANKI” we Francji – 333, we Włoszech - 191, w Niemczech – 171, w Hiszpanii - 103, w Szwecji - 99 i w Belgii - 79.

Koncertowe trasy Zespołu obejmowały m.in. Lublanę, Belgrad, Sarajewo, Paryż, Lipsk, Skopje, Sofię, Warnę, Bremę, Wilno, Moskwę, Kijów, Brukselę, Charleroi, Wielkie Tyrnowo, Liège, Dubrownik, Sankt Petersburg, Bratysławę, Rygę, Salzburg, Mesynę, Rzym, Pilzno, Ostrawę, Florencję, Mińsk, Budapeszt, Efez, Hawanę, Hamburg, Triest, Weronę, Alger, Tunis, Trypolis, Dijon, Palma de Majorka, Barcelonę, Madryt, Kair, Alaksandrię, Malmö, Lund, Zagrzeb, Bochum, Göteborg, Ottawę, Quebec, Montreal, Norymbergę, Karlskronę, Hajfę, Jerozolimę, San Sebastian, Pampelunę, Berlin, Watykan, Castel Gandolfo, Berno, Stuttgart, Rawennę, Pragę, Agrigento, Lwów, Tokio, Nagoyę, Osakę, Fukuokę, Sendai, Fukushimę, Kadyks, Ciudad Real, Burgas, Erfurt, Karlsruhe, Marsylię, Linz i Triest. „SŁOWIANKI” wielokrotnie reprezentowały Polskę na renomowanych międzynarodowych festiwalach folklorystycznych, m.in. w Timgad (Algieria), Bonheiden, Charleroi, Edegem, Marchienne au Pont, Schoten i Torhout (Belgia), Burgas (Bułgaria), Zagrzebiu (Chorwacja), Auray, Bayonne, Château Gombert, Confolens, Dijon, Felletin, Gannat, Haguenau, Le Puy, Maintenon, Montoire, Plozevet i Port sur Saone (Francja), Naoussa (Grecja), Barcelonie, Caceres, Cerdanyola del Valles, Ciudad Real, Kadyksie, Ourense, Pampelunie, Portugalete, Ronda, San Sebastian, Soller na Majorce i Viveiro (Hiszpania), Brunssum, Enschede i Odoorn (Holandia), Hajfie (Izrael), Cornwall i Drummondville (Kanada), Skopje (Macedonia), Bautzen, Erfurcie, Karlsruhe, Kröv/Mosel, Ludwigstein, Marburgu i Wismarze (Niemcy), Niszu i Suboticy (Serbia), Lublanie (Słowenia), Zwoleniu (Słowacja), Efezie (Turcja), Baja, Kalocsa, Sarvar, Siofok i Szekszard (Węgry), Billingham (Wielka Brytania), Aviano, Camporgiano, Gorizii, Imola, Lamezia Terme, Pasian di Prato, Russi, Sabaudii, Tagliacozzo i Velletri (Włochy), Nuoro i Quartu (Włochy – Sardynia), Agrigento i Mesynie (Włochy – Sycylia). „SŁOWIANKI” brały również udział w Festiwalu Kulturalnym Studentów w Paryżu, a także Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Hawanie. Jak dotąd, Zespół „SŁOWIANKI” uczestniczył w 124 festiwalach międzynarodowych.

Zespół jest laureatem głównych nagród na międzynarodowych festiwalach folklorystycznych w Dijon, Efezie, Marburgu, Marchienne au Pont i Mesynie oraz na festiwalach ogólnopolskich w Katowicach i Koninie. Szczególne znaczenie mają niewątpliwie nagrody uzyskane na międzynarodowym festiwalu folklorystycznym w Dijon we Francji – organizowanym od 1946 roku, słynnym festiwalu konkursowym. W 1982 roku Zespół „SŁOWIANKI” zdobył w Dijon Srebrną Tacę Święta Winobrania za zwycięstwo w konkursie o nagrodę publiczności, zaś w 1995 roku Złoty Medal Festiwalu – główne trofeum, przyznawane przez międzynarodowe jury. Tancerze i tancerki z Zespołu "Słowianki" wielokrotnie brali udział w ogólnopolskich turniejach, konkursach i mistrzostwach polskich tańców narodowych w formie towarzyskiej odnosząc w nich znaczące sukcesy. „SŁOWIANKI” uczestniczyły w wielkiej liczbie wysokiej rangi imprez i koncertów, występowały też na największych scenach stolicy i innych polskich miast, reprezentowały Kraków na oficjalnych imprezach artystycznych – „Dniach Krakowa” w Bratysławie, Kijowie, Lipsku, Wielkim Tyrnowie, a także w okręgu Blekinge w Szwecji.

Zespół prezentował swój program m.in. przed przywódcami państw obcych: Bułgarii, b. Jugosławii, Kuby oraz byłego Związku Radzieckiego. W latach 1990, 1991 i 1997 „SŁOWIANKI” miały zaszczyt występować przed Ojcem Świętym Janem Pawłem II (w Watykanie, Castel Gandolfo i Krakowie). W roku 1993 Zespół wystąpił przed Księciem Walii – Karolem, zaś w roku 1996 przed królową Wielkiej Brytanii – Elżbietą II. Zespół „SŁOWIANKI” ma w swym dorobku olbrzymią liczbę nagród, wyróżnień i odznaczeń. Na szczególne podkreślenie zasługuje nadanie „SŁOWIANKOM” przez władze Polski, b. Jugosławii i Bułgarii wysokich odznaczeń państwowych: Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski „W uznaniu wybitnych osiągnięć artystycznych, za szczególny wkład w popularyzację polskiego folkloru” (1985 r.), Orderu Jugosłowiańskiego Sztandaru ze Złotą Gwiazdą „Za wybitne zasługi w popularyzacji folkloru narodów Jugosławii” (1986 r.) oraz Orderu Cyryla i Metodego I stopnia „Za popularyzację folkloru bułgarskiego” (1979 r.).

"SŁOWIANKI” uhonorowane zostały także, m.in. najwyższym wyróżnieniem Uniwersytetu Jagiellońskiego – Medalem „Merentibus”, Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego, Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", Złotą Odznaką "Za pracę społeczną m.Krakowa", Odznaką "Honoris Gratia" - za zasługi dla Miasta Krakowa, Złotą Odznaką „Za zasługi dla Ziemi Krakowskiej”, Medalem Województwa Małopolskiego, Medalem Sejmu RP, Medalem Senatu RP, Złotą Odznaką i Medalem Towarzystwa „Polonia”, dyplomami Ministra Kultury i Sztuki „Za wybitne osiągnięcia w upowszechnianiu kultury”, Nagrodą Miasta Krakowa w dziedzinie kultury i Nagrodą im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. Zespół „SŁOWIANKI” ma w swym dorobku dwie płyty analogowe i trzy płyty CD – wydane w Polsce, płytę CD wydaną w Japonii, nagrania płytowe we Francji i we Włoszech, specjalne programy telewizyjne i radiowe. Posiada także bardzo dużo pochlebnych recenzji prasowych. Znaczące osiągnięcia artystyczne, odniesione sukcesy i uzyskane odznaczenia dają Zespołowi Pieśni i Tańca Uniwersytetu Jagiellońskiego „SŁOWIANKI” wybitną pozycję w polskim ruchu folklorystycznym.